Mu Phròiseact Thiriodh

Fiosrachadh
- Tiriodh agus An Cruinneachadh Tirisdeach
- Obair-chatalog 'sa choimhearsnachd
- Technologies and methods
-
Preparing the audio content
- Producing the CD-Audio recordings
- Producing the MP3 audio
-
Cataloguing the audio content
- Cataloguing training workshop
-
Creating the metadata
- Online editing of metadata
-
Searching the audio items
- Supporting user comments
- Serving the metadata and audio
- Further information
-
Preparing the audio content
Tiriodh agus An Cruinneachadh Tirisdeach
'S e eilean maiseach torach a th' ann an Tiriodh an Sgìre Earra Ghàidheil. Tha e mu cheithir mìle deug a dh'fhaid agus mu shìa mìle a leud. Suidhichte eadar Muile is Colla 's e Tiriodh an t-eilean as fhaide dhan iar dhen trì agus 's ann as treasa a tha a' Ghàidhlig
Tha mu 800 neach a' còmhnaidh ann, agus tha a' chuid as motha dhiubh an sàs ann an croitearachd, iasgach, turasachd agus obraichean na Comhairl' ionadail. Tha Tiriodh gu math iomraiteach air sgàth a' chuid eunlaith agus fhlùraichean ach tha cuideachd tràigheannan air leth mu cuairt cha mhòr gach òirleach dhen eilean, agus bidh iad-sin a' tàladh shurfairean-gaoithe bho ghach ceàrn dhen t-saoghal.
Mar phàirt de dh' Oighreachd Earra Gh`idheil bhon t-seachdamh linn deug, tha gnothach mòr air a bhith aig an eilean ri eachdraidh agus dualchas na sgìre. Tha e air a bhith ainmeil o chionn fhada air sàilleimh a chuid bhàrd, an dà chuid iadsan aig an robh dreuchdan ann an taighean nan uaislean ach cuideachd an fheadhainn a rinn òrain dha na croiteran agus na coitearan. Bha iad sin a' fuireach anns na deich bailtean thar fhichead a stèidhich na h-eileanaich. Tha beul-aithris na coimhearsneachd air leth beartach agus tha deagh mheasgachadh stuth ri chluinntinn. Chaidh an dualchas seo a shìneadh a-null o bheul gu beul, o ghinealach gu ginealach agus tha luchd-cruinneachaidh Sgoil Eòlais na h-Alba a' meas gu math luachmhòr nan daoine aig an robh agus aig a bheil am fiosrachadh seo. Tha iad cuideachd gu mòr nan comain airson a bhith cho fialaidh le'n eòlas thar nam bliadhnachan.
Tha a-nis dlùth air 500 clàr 'san Sgoil à Tiriodh no bho dhaoine a thàinig bho shliochd Thirisdeach. Thogadh an cruinneachadh prìseil seo eadar na 1950'n agus na 1980'n ach chaidh a' chuid as motha dhiubh a chlàradh airson Pròiseact shònraichte air an robh 'Pròiseact Thiriodh. B' e Eric Cregeen nach maireann , Fear-leughaidh ann an Scottish Ethnology a ghabh cùisean os làimh, eadar 1974 agus 1983. 'S i Maighread Nic Aoidh, a tha an diugh na Stiùriche air Sgoil Eòlais na h-Alba a chuidich Eric leis an obair. Bhathar a' feuchainn ri dealbh a thoirt seachad air dòigh-beatha agus air dualchas muinntir Thiriodh anns an ochdamh agus san naoitheamh linn deug. 'B e seo àm anns an tàinig atharrachadh mòr air an eilean. Chaidh sgrùdadh a dhèanamh air beul-aithris, cunntasan sgrìobhte, agus fianaisan eile airson tuigse bhrìghmhor fhaighinn air an t-suidheachadh.
Tha no clàir a chaidh a thaghadh bhon Sgoil airson Pròiseact Thiriodh anns a' Ghàidhlig gu beagnaich. 'S ann do luchd-cruinneachaidh a bha ris an obair seo bho thùs-ghnothaich agus as a dhèidh a bhuineas iad; Calum Mac Gill-Eain, Seumas Mac Eannraig, Iain Mac Aonghais agus Eric Cregeen
A' bharrachd air clàir Sgoil Eòlais na h-Alba tha cuideachd ann am Pròiseact Thiriodh clàir bho BhBC Alba a rinneadh an Tiriodh is a chaidh a chraobh-sgaoileadh bho thoiseadh na 1970'n gu o chionn beagan bhliadhnachan. Tha an stuth seo car eadardhealaichte bho stuth na Sgoile. Le bhith a' cleachdadh measgachadh chlàr bho dhà chruinneachadh air leth bha e comasach dhuinn coimeas a dheanamh a thaobh cànain, ùine a bheireadh neach airson catalog a dhèanamh air can sgeulachd an taca ri òran etc, dè cho furasda is a bha e daoine aithneachadh bho na clàir agus dè cho furasda 's a bha e cead fhaighinn bho dhaoine an stuth a chur a-mach anns an dòigh seo.
O chionn greis a-nis, tha Co-Roinn Ghàidhlig Thiriodh is Cholla air a bhith à' còmhradh ri luchd na Sgoile feuch an robh dòigh no rathad air cuid dhe na clàir a thilleadh dhan eilean, los gum faodadh muinntir an àite agus luchd-tadhail èisdeachd riutha. Tha Pròiseact Thiriodh mar cheud cheum gus an t-iarratas seo a choileanadh
A-rèir a h-uile coltais, chòrd e gu mòr ris an fheadhainn a bha an sàs
ann am Pròiseact Thiriodh a bhith a' cur èolais air an sinnsearan is an
càirdean is a bhith ag ionnsachadh bhon bheartas-bhèoil aca.
Chaidh Pròiseact Thiriodh a chur air chois airson sùil mhionaideach a
thoirt air teigneòlas, dòigh-obrach agus prìomh chuspairean eile a
thathar am beachd a chur an sàs ann an Tobar an Dualchais / Kist o
Riches. 'S e seo moladh airson pròiseact fiach £3 Million a tha an dùil
18 000 uair an uaireadair de chlàir-fhuaim an Gàidhlig is an Albais a
chur an tairgse an t-sluaigh airson foghlaim.
Dh'fhreagair Pròiseact Thiriodh cuideachd air iarratas bho Cho-Roinn
Thiriodh is Cholla, cuid dhe na clàir a chur an cruth didseadach is a
thilleadh airson foghlam is toileachas na coimhearsnachd. Tha an obair
seo a' cuideachadh agus a'cur ri obair na h-Iodhlainn.
Tha mar phrionnsabal bunaiteach do Tobar an Dualchais / Kist o Riches
brosnachadh a dhèanamh anns na h-àiteachan iomallach anns an deach tòrr
dhen stuth a thogail, a thaobh cultur cho math ri eagonamaidh nan
sgìrean. Tha sinn ag aithneachadh leis an dòigh-obrach seo cho
cudthromach 's tha sgilean-cànain is eòlas mionaideach air a' sgìre,
agus cuideachd cho riatanach 's a tha e, obraichean a chruthachadh ann
an àiteachan far a bheil iad gann.
Ann am Pròiseact Thiriodh, fhuair triùir dhen choimhearsnachd treanadh
agus chaidh am fasdadh pàirt-ùine eadar an Cèitean agus An t-Sultain
1999. Rinn iad obair-chatalog air 30 uair a thlde de chlàir Sgoil
Eòlais na h-Alba agus BBC Alba, a bhuineas do Thiriodh.
An dèidh a' cheud àm-treanaidh fhuair iad taic on buidheann-phròiseict
fhad' s a bha iad ag obair agus fhuair iad an uairsin cothrom
ath-treanadh fhaighinn mu letheach-slighe tron obair. Dhearbh iad na
buannachdan a tha an cois muinntir na coimhearsneachd bhith ag obair air
stuth ionadail.
Bu thoigh leinn taing mhòr a thoirt do Mhaighread Chaimbeul, Josaidh Nic
'ill a' Dhuinn, Màiri Chaimbeul agus Catrìona Chaimbeul a ghabh ri
obair-chatalog.
Bu thoigh leinn taing a thoirt do Raibeart Mac 'ille Chiar a chaidh tron
cheud treanadh.
Feumaidh sinn cuideachd Eachann Mac Phàil a chumail an cuimhne Ghabh
Eachann le dealas ris a' cheud treanadh ach bhris a shlàinte is cha
b'urrainn dha tòiseachadh air an obair. Chaochail Eachann anns an
Iuchar 1999.
Tha sinn gu mòr an comain An Dotair Iain Holliday agus Co-Roinn
Ghàidhlig Thiriodh is Cholla airson an taic mhrr a thug iad dhuinn ann a
bhith a' cur Pròiseact Thiriodh an gnìomh.
Tha sinn an dòchas gun còrd an làrach ribh uile air feadh an t-saoghail
ach gu h-àraid ribhse a bhuineas do Thiriodh Na biodh sìon a' leisg
oirbh ur beachdan a chur thugainn!
A wide spectrum of technologies are utilised to prepare, catalogue,
search, and serve the content available through this service. Please
read the sections below and follow the links for further information.
The audio material for this project was provided from the archives
of the School of Scottish Studies and BBC Scotland on 1/4" reel-to-reel
tape. These recordings had been made at speeds of 3.75 ips, 7.5
ips and 15 ips - sometimes with mixed speeds used on a single tape! The quality of the audio in these recordings varies, as some
were made by staff and students of the School in respondent's households,
while others are broadcast quality recordings from the BBC.
The following procedure was used to produce the CD-Audio recordings.
Each item identified in the recordings is held online in
ISO MPEG1
Layer3 (MP3) format
, encoded as a mono 24Kbps stream. Although this
results in files that are highly compressed, they can be streamed in
real-time over a typical ISP dialup connection. The MP3 files were
created as follows:
The MiniDisc (MD) recordings produced from the 1/4" tape recordings were
catalogued in the community on Tiree using consumer MiniDisc equipment purchased for the
project (
x3 Sony MDS-JE520) or loaned to the project by BBC Scotland
(
x3 Sony MZ30
).
Once catalogued, each MD was returned to the School of Scottish studies in Edinburgh,
using a Post Office "Freepost" service. On receipt of catalogued MDs, further
MDs were sent out to cataloguers on Tiree for them to continue their work.
A training workshop was held at the Scaranish Hotel, Tiree on the
20th & 21st April 1999 for 4 resident Gaelic speakers, recruited to
undertake cataloguing work, by the project sponsors, the Tiree
Historical Society. This workshop covered the following:
The catalogue information was completed and returned on A4 recording
sheets, one for every item identified in the recording. A "schema" or data model to hold the "metadata" about each item
in a recording was developed by Information Tools, EUCS. The schema is
a hybbrid, using parts of the existing model used by the School of Scottish Studies to
catalogue their archives, together with
Dublin Core Metadata Elements.
Once completed, this data model was implementd in a Microsoft Access
2000 database and an Access application interface developed to support
the input of metadata records. The metadata for each item was then
entered into the database from the cataloguing records returned together with the MD from the
cataloguer on Tiree.
To help correct errors, typos etc. users can be given "editorial"
priveleges as part of their authentication, allowing them to edit the
content of the "Short Descroption", "First Line" and "Full Description"
fields of an item.
Once authenticated, users can search for and display items in the
collection and play the associated aidio. This is a two-step process:
Users can add comments to be associated with each item's record, and
can display the comments made by other users concerning this item. So, for example,
a knowledgeable user might suggest an alternative translation of an item, or point out an
error in the item's metadata.
The audio is held online as
MPEG1 Layer3 audio (MP3), encoded in mono
(L & R channels) at 24Kbps (twenty-four thousand bits per second),
permitting reliable streaming of acceptable audio over a typical dialup
internet conenction. These files are held on the file system of the
Apache WWW
server, with one directory per recording and one file per item in the
recording. This WWW server has had the following MIME types added to
its configuration to permit the streaming of MP3 over HTTP:
Obair-chatalog 'sa choimhearsnachd
Technologies and methods
Preparing the audio content
Producing the CD-Audio recordings
Producing the MP3 audio
Cataloguing the audio content
Cataloguing training workshop
Creating the metadata
Online editing of metadata
Searching the audio items
Supporting user comments
Serving the metadata and audio
AddType audio/x-mpeg mp3 mmp
AddType audio/x-mpegurl m3u pls
The search interface - indeed most of the WWW site - is implemented as a WWW to database application, using Cold Fusion Application Server 4.5 on NT Server 4 together with IIS4 and Access 2000.
The interface that the user sees is generated "on the fly" as a result of querying the Access database. The interface employs the Cascading Style Sheets (CSS) to define the "look and feel" of the interface and we have attempted to ensure that the HTML is valid against the HTML4 standard.
Although the Pròiseact Thiriodh WWW site can be viewed with any browser this site is best viewed with Internet Explorer 5 (IE5), note that Netscape 4.Nn does not have adequate support for CSS.
Each full record contains a generated URL that points to the .m3u playlist file which references the MP3 audio file for this item on the WWW server's file system. For example:
http://www.tiriodh.ed.ac.uk/audio/24kbps/sa1958-10/01.m3u
Further information
If you require further information about the issues described in this document, please contact project.tiriodh@ed.ac.uk.